Kinh nghiệm phát triển du lịch và sản phẩm du lịch của Nhật Bản
Theo Chiến lược Tăng trưởng được Nội các Nhật Bản thông qua ngày 18/6/2010, một trong Bảy định hướng chiến lược là phát triển Nhật Bản trở thành một “Quốc gia du lịch”, nhằm vượt qua những thách thức về suy giảm dân số, giảm tỷ lệ sinh, dân số già, kinh tế đi xuống. Sau khi gặp phải thảm họa đại động đất ở Tohoku vào năm 2011, du lịch được kỳ vọng là động lực để phục hồi kinh tế Nhật Bản. Chiến dịch “Hồi sinh Nhật Bản” (được Nội các thông qua ngày 24/12/2011) cũng nhấn mạnh sự phục hồi của ngành du lịch là nền tảng cho sự phục hồi kinh tế Nhật Bản.
Đối với với những thách thức trong những năm qua, chính phủ Nhật Bản đã ban hành Kế hoạch Xúc tiến du lịch quốc gia để phát triển kinh tế, ổn định và cải thiện cuộc sống người dân, thúc đẩy hiểu biết quốc tế, thông qua thực hiện các giải pháp đồng bộ và toàn diện với mục tiêu đưa Nhật Bản trở thành một quốc gia du lịch.
Chiến dịch Visit Japan khởi xướng năm 2003 để thu hút khách quốc tế đến Nhật Bản mới chỉ tập trung vào 5 thị trường trọng điểm, trong khi năm 2011 đã tăng lên thành 15 thị trường. Bằng cách xúc tiến tại các thị trường có đông khách đến Nhật Bản cũng như tại các thị trường có tiềm năng tăng trưởng khách đến Nhật Bản trong tương lai, số lượng khách quốc tế đến Nhật Bản đã tăng lên, đạt 8,61 triệu lượt vào năm 2010. Dù vậy, Nhật Bản vẫn cần tập trung đầu tư hơn nữa cho các hoạt động xúc tiến do nước này bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi hậu quả của trận đại động đất hồi năm 2011.
Để tiếp tục thu hút khách với mục tiêu 30 triệu lượt khách quốc tế đến Nhật Bản trong tương lai, chiến dịch Visit Japan cần được thực hiện với những cách thức mạnh mẽ, năng động và hiệu quả hơn, phù hợp với nhu cầu và thị hiếu của khách quốc tế, không bị lệ thuộc vào khuôn khổ, tư duy và cách làm truyền thống. Không chỉ cần tập trung vào các thị trường trọng điểm truyền thống mà mở rộng các thị trường tiềm năng ở khu vực Đông Nam Á và những khu vực đang tăng trưởng nhanh chóng về kinh tế và tầng lớp trung lưu. Nhanh chóng khai thác các thị trường nguồn mới nổi, không để chậm chân hơn các nước khác.
>>> Các tiêu chí về phát triển sản phẩm du lịch
Ở một số thị trường nguồn, làn sóng du lịch thứ nhất tới Nhật Bản đã qua. Giờ đây cần xây dựng và quảng bá hình ảnh mới của Nhật Bản, không chỉ để thu hút khách hàng mới mà cả những khách hàng cũ. Điều này đòi hỏi đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch, tìm ra những điểm hấp dẫn mới trong ẩm thực, văn hóa, công nghệ… Bên cạnh đó, có thể tập trung phát triển du lịch du học, thu hút sinh viên quốc tế. Họ có thể sẽ là những đại sứ du lịch tiềm năng cho Nhật Bản và là những du khách quay lại.
Một giải pháp quan trọng là cần phải cải tổ Tổng cục Du lịch Nhật Bản, thành lập Cơ quan Xúc tiến du lịch quốc gia trên cơ sở tách chức năng này từ Tổng cục Du lịch, phù hợp với chủ trương của Chính phủ (được thành lập vào tháng 4/2014).
Cần giải quyết những vướng mắc liên quan đến vấn đề ngoại ngữ, chi phí du lịch, quản lý xuất nhập cảnh… Đồng thời, duy trì và cải thiện chất lượng phối kết hợp giữa các cơ quan bộ, ngành, chính quyền các địa phương và các doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho du khách đi lại du lịch.
Cùng với việc tăng số lượng khách đến, cần quan tâm tới cả hiệu quả kinh tế đạt được. Do vậy, điều quan trọng là cần kéo dài thời gian lưu trú của khách quốc tế ở Nhật Bản và nâng cao chi tiêu du lịch, thu hút các đối tượng khách có chi tiêu cao.
Nhật Bản cũng nhận thấy tầm quan trọng ngày càng gia tăng của loại hình du lịch MICE, ngày càng nhận được sự quan tâm của các quốc gia châu Á và các khu vực khác bởi lợi ích kinh tế của loại hình này, tạo ra được nhiều cơ hội kinh doanh. Du lịch MICE được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương và các khu vực khác. Tuy nhiên, có mối quan ngại rằng sức cạnh tranh của Nhật Bản về du lịch MICE đang giảm dần. Ở Nhật Bản, việc mời và tổ chức du lịch MICE được thực hiện chủ yếu bởi chính quyền địa phương, cơ quan tổ chức sự kiện, doanh nghiệp tư nhân và các bên liên quan khác. Tuy nhiên, quy mô và hiệu quả thực hiện có lúc không so sánh được với các quốc gia khác. Do vậy, chính phủ cần có giải pháp nâng cao hiệu quả trong lĩnh vực này.
Về du lịch outbound, cần khuyến khích người dân Nhật Bản đi du lịch nước ngoài, điều này mang lại lợi ích ở nhiều mặt. Ví dụ, sẽ giúp họ hiểu biết hơn về các vấn đề quốc tế, đóng góp vào sự phát triển du lịch ở các quốc gia đang phát triển, góp phần vào thực hiện ngoại giao đa phương thông qua tăng cường hiểu biết lẫn nhau. Đồng thời, có thể đóng góp vào thúc đẩy du lịch quốc tế đến thông qua nâng cao tình hữu nghị, giao lưu trao đổi song phương, xúc tiến du lịch hai chiều. Do vậy, cần tạo điều kiện cho người dân Nhật Bản có thể đi du lịch nước ngoài dễ dàng hơn.
Đối với thị trường nội địa, trong những năm gần đây, tỷ lệ người dân thực sự đi du lịch đang giảm xuống hàng năm. Số lượng người không đi du lịch ít nhất 1 lần 1 năm đã vượt quá 50% dân số. Đặc biệt, sự suy giảm số lượng thanh niên đi du lịch có thể làm suy thoái thị trường du lịch nội địa.
Để khắc phục tình trạng này, cần chặn đứng xu hướng suy giảm nhu cầu du lịch, mở rộng du lịch nội địa bằng các giải pháp đánh thẳng vào nhóm “không đi du lịch” và khuyến khích thanh niên đi du lịch. Cũng cần khuyến khích mọi người kéo dài thời gian lưu trú, kích cầu du lịch của phân khúc khách du lịch cao tuổi.
Có ý kiến cho rằng sức hấp dẫn du lịch ngày càng giảm do thiếu sự đa dạng hóa các hoạt động, sản phẩm du lịch. Do vậy, việc nâng cao sức hấp dẫn du lịch rõ ràng là yếu tố then chốt. Tuy nhiên, cũng cần chú ý tới những vấn đề cản trở du lịch như khó khăn về tài chính, thời gian, hay thiếu sự hỗ trợ đối với du khách cao tuổi.
Một số giải pháp nhằm phát triển ngành du lịch Nhật Bản:
– Giải pháp về tăng lượng khách quốc tế đến: (1)Thực hiện các chương trình xúc tiến trong chiến dịch Visit Japan; (2) Duy trì và cải thiện toàn diện cơ sở hạ tầng và dịch vụ vận chuyển phục vụ khách; (3) Quảng bá về sự hấp dẫn của du lịch Nhật Bản; (4) Cung cấp thông tin cần thiết về giá cả vận chuyển, cơ sở lưu trú và các vấn đề liên quan đến tour du lịch ở Nhật Bản; (5) Cải thiện thủ tục xuất nhập cảnh, nâng cao chất lượng hướng dẫn viên, thuyết minh viên;
– Giải pháp về nâng cao mức độ hài lòng của khách: (1) Hình thành các điểm du lịch hấp dẫn được du khách trong nước và quốc tế ưa thích (xây dựng thương hiệu điểm đến, liên kết các điểm du lịch…); (2) Nâng cao sức cạnh tranh quốc tế của ngành du lịch; (3) Cải thiện thủ tục xuất nhập cảnh, nâng cao chất lượng hướng dẫn viên, thuyết minh viên; (4) Đào tạo về hành vi ứng xử đối với du khách. (5) Duy trì và cải thiện chất lượng tiện nghi dịch vụ phục vụ du lịch; (6) Đẩy mạnh quảng bá về văn hóa ẩm thực truyền thống, phong cách sống của Nhật Bản, phát triển các sản phẩm mang đặc trưng của Nhật Bản; (7) Nâng cao chất lượng phục vụ đối tượng du khách là người cao tuổi, người khuyết tật, khách nước ngoài cũng như tất cả du khách; (8) Cung cấp thông tin du lịch thông qua áp dụng công nghệ thông tin hiện đại.
– Giải pháp về tăng số lượng các cuộc hội nghị quốc tế: (1) Nâng cao sức cạnh tranh quốc tế của du lịch MICE; (2) Cải thiện chất lượng dịch vụ vận chuyển khách; (3) Nâng cao chất lương các công ty vận chuyển quốc tế; (4) Cung cấp thông tin cần thiết về giá cả vận chuyển, cơ sở lưu trú và các vấn đề liên quan đến tour du lịch ở Nhật Bản; (5) Tổ chức quảng bá rộng rãi về các hội nghị quốc tế cũng như các sự kiện lớn tầm cỡ khác; (6) Cải thiện thủ tục xuất nhập cảnh, nâng cao chất lượng hướng dẫn viên, thuyết minh viên.
– Giải pháp về thúc đẩy người dân Nhật Bản đi du lịch nước ngoài: (1) Đổi mới phương thức nghỉ bù; (2) Thúc đẩy tăng cường hiểu biết lẫn nhau thông qua các cuộc giao lưu giữa các tỉnh/thành của Nhật Bản với nước ngoài; (3) Nâng cao nhận thức của người dân về đi du lịch, nhất là những người chưa đi du lịch.
– Giải pháp về kéo dài thời gian lưu trú của khách du lịch nội địa: (1) Xây dựng các điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế; (2) Đổi mới phương thức nghỉ bù; (3) Bảo đảm cung cấp dịch vụ chất lượng cao thông qua sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền địa phương, các doanh nghiệp, và các bên liên quan khác; (4) Nâng cao chất lượng các dịch vụ, tiện nghi phục vụ du lịch (cơ sở lưu trú, ẩm thực, hướng dẫn, các dịch vụ công cộng); (5) Khai thác tốt tiềm năng du lịch để xây dựng các sản phẩm du lịch đặc sắc: bảo tồn, phát huy các nguồn tài nguyên về văn hóa, lịch sử, tự nhiên, cảnh quan,…; (6) Nâng cao nhận thức của người dân về đi du lịch, nhất là những người chưa đi du lịch; (7) Bảo đảm giá cả phù hợp với chất lượng dịch vụ; (8) Nâng cao chất lượng phục vụ đối tượng du khách là người cao tuổi, người khuyết tật, khách nước ngoài cũng như tất cả du khách.
– Giải pháp về nâng cao mức độ thỏa mãn của khách về điểm du lịch: (1) Hình thành các điểm du lịch được du khách trong nước và quốc tế ưa thích; (2) Tạo ra sức cạnh tranh ở tầm quốc tế cho các điểm du lịch: bảo đảm cung cấp dịch vụ có chất lượng cao, mang đặc trưng của địa phương thông qua sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền địa phương, doanh nghiệp du lịch và các bên liên quan khác; nâng cao chất lượng các tiện nghi phục vụ du lịch, trong đó có cơ sở lưu trú, dịch vụ ẩm thực, hướng dẫn, các dịch vụ công cộng; (3) Khai thác tốt tiềm năng du lịch để xây dựng các sản phẩm du lịch đặc sắc: bảo tồn, phát huy các nguồn tài nguyên về văn hóa, lịch sử, tự nhiên, cảnh quan,…; (4) Đào tạo về hành vi ứng xử đối với du khách; Duy trì và cải thiện chất lượng tiện nghi dịch vụ phục vụ du lịch; Đẩy mạnh quảng bá về văn hóa ẩm thực truyền thống, phong cách sống của Nhật Bản, phát triển các sản phẩm mang đặc trưng của Nhật Bản; (5) Phát triển các loại hình du lịch mới: đa dạng hóa các lựa chọn du lịch (du lịch sinh thái, du lịch xanh, du lịch văn hóa, du lịch công nghiệp, du lịch chăm sóc sức khỏe, du lịch thể thao, và những loại hình du lịch khác dựa trên thời trang, ẩm thực, phim ảnh, hoạt hình, núi rừng, hoa…); (6) Khơi gợi nhu cầu du lịch mới: thúc đẩy nhu cầu du lịch của thanh niên, kéo dài thời gian lưu trú, xúc tiến du lịch tàu biển, du lịch kết hợp chữa bệnh.
Kinh nghiệm phát triển du lịch và sản phẩm du lịch của Nhật Bản